Is Language A Virus?

Η 63χρονη νεοϋορκέζα έδωσε ένα ψυχαναλυτικό masterclass στην πλατεία του Badmington στις 8 Ιουνίου. Μόνο που η ίδια ήθελε να το δούμε ελαφρά σαν παιχνίδι. Είναι από τις περιπτώσεις που κερδίζουν και οι δύο – καλλιτέχνις και κοινό.

Η Laurie Anderson στο Badmington ήταν αποκαλυπτική: μέσα σε ένα πολυσύνθετο καλλιτεχνικό περιβάλλον (εικαστικές παρεμβάσεις, βίντεο, εναλλαγές πατενταρισμένων οργάνων κ.λπ.) ξεδίπλωσε ένα έργο που ονομάζει “αυταπάτη” – μιάμιση ώρα ατμοσφαιρικού ποιητικού έργου με μουσικό υπόβαθρο που έπαιζε ανάμεσα στο πρωταγωνιστικό και στο υπαινικτικό. Η Laurie Anderson, η σοφή νεοϋορκέζα πρωτοπόρος της τολμηρής σκέψης και της ανανεωτικής –επί τριάντα συναπτά έτη- αντίληψης για την ψυχαγωγία, αφηγήθηκε σκέψεις με τον απλούστερο τρόπο, χωρίς στόμφο και κουλτουριάρικη αύρα, όπως ίσως θα περίμεναν αυτοί που ταυτίζουν το σοφό και το πολυεπίπεδο με το κουραστικό και το ακατανόητο. Ένα ζωντανό installation.

Με μία φιγούρα σχεδόν άφυλη (το en face της δίνει την εικόνα ενός υβριδικού όντος ανάμεσα σε αγόρι και κορίτσι) η Laurie ισορροπούσε τις πρόζες της με ένα απλωμένο τέμπο αφήγησης ανάμεσα στο μυσταγωγικό και το υποβλητικό, με μεταφράσεις που εμφανίζονταν σε αναρτημένα ηλεκτρονικά ταμπλό μέσα στην αίθουσα. Η Laurie Anderson “πατινάριζε” τις λήγουσες των τελευταίων λέξεων των προτάσεων, αφήνοντας βραχνούς φθόγγους στο τέλος τους, δίνοντας την αίσθηση ότι το περιεχόμενο αλλά και το στιλ με το οποίο το εξέφερε, έβγαζε ρίζες και φώλιαζε μέσα σου. Η πολυκύμαντη εμπειρία του λόγου της μούδιαζε ταυτόχρονα τα γόνατα και την καρδιά: η Laurie καταπιάνεται με το θάνατο, το φορτίο του παρελθόντος πάνω μας, τα ερωτηματικά των στόχων μας, την έννοια της πατρίδας και του ανήκειν, με έναν τρόπο που σου δίνει την εντύπωση ότι δεν “σε έχει απέναντι”, αλλά δίπλα της. Τρυφερή (ακαθόριστη η πηγή αυτής της ποιότητάς της), ιδιαίτερη (καμία άλλη από τις πρωτοκλασάτες καλλιτέχνιδες της γενιάς της δεν “βιώνεται” τόσο ξεχωριστά), απέριττη και αφαιρετική (ποτέ τόσο λιτός διάκοσμος, φυσική παρουσία και όργανα, δεν “γέμισαν” μία θεατρική σκηνή), η Laurie Anderson μιλούσε για τον γάιδαρο που κρατάει στην ουρά του το “καρότο”. Αυτό το καρότο που την κινητοποιεί για να συνεχίζει να βρίσκει την ενέργεια να συνεχίζει την πορεία της.

Κι όταν ο γάιδαρος πεθαίνει;

Η Laurie Anderson πραγματεύτηκε την αυταπάτη και το “μάταιο”. Το εσωτερικό κίνητρο και τη μνήμη. Χειρούργησε το ανθρώπινο γένος με την απλότητα εκείνη της “καθαρής” ματιάς που βλέπει το όλον και όχι του αδιέξοδο του “μερικού”. Ακούγοντάς την, αισθάνεσαι ότι συμμετέχεις με έναν τρόπο στις αφηγήσεις της, τα νοήματά της είναι καθαρά και ξάστερα, ο λόγος της ξεκούραστος και περιρρέοντας. Πουθενά δεν καμώνεται τον σπουδαίο. Ωστόσο, πίσω από αυτή την λιτότητα, τα λόγια κρύβουν δεύτερα και τρίτα επίπεδα –ψυχαναλυτικά κατά κύριο λόγο- στα οποία βουτάει ο ακροατής – θεατής μόνο αν είναι σε διάθεση και θέση να το κάνει. Η Laurie Anderson παράγει αξία διασκέδασης αλλά και ψυχαγωγίας ταυτόχρονα, σε ένα. Παίζει τόσο, όσο με τις αισθήσεις, όσο και με το μυαλό, αλλά και με το συναισθηματικό εύρος του καθένα, πατάει μαλακά στις μνήμες του, προτείνει –δεν υποχρεώνει- την συμμετοχή στο βαθμό που ο καθένας αντέχει… Το “Delusion” project –το παιχνίδι μεταξύ αυταπάτης και πραγματικότητας- δεν έχει σχέση μουσικά με το πιο πρόσφατο συγκλονιστικό άλμπουμ της “Homeland”. Είναι ένα αυτάρκες έργο, πλήρες στην απόδοσή του που δεν χρειάζεται αναφορές σε άλλα έργα για να υπάρξει. Ξεδιπλώνεται και διπλώνεται σαν “δώρο” στον κοινωνό του.

Κράτησα ως πολύτιμο στην έξοδό μου, την συγκλονιστική ατάκα της σχετικά με το παρελθόν  και την αλληγορική ταύτισή του με την πλάτη. “Everyone of us says “my back is killing me”. No one says “my front is killing me”. Δεν μπορώ να φανταστώ πιο λακωνική, εύστοχη, αποτελεσματική ατάκα για τη μνήμη και για ό,τι βαραίνει σαν τσιμέντο, στο παρών μας.

(Δημοσιεύτηκε στο vima.online)